TÜRKİYE-MALTA TİCARİ VE EKONOMİK İLİŞKİLER

Malta Ticaret Siciline kayıtlı 1.157 Türk/Türk ortaklı şirket bulunmaktadır. Türk şirketleri bankacılık, finans, dış ticaret, inşaat, altyapı, ulaştırma, hizmet sektörü (kafe-restoran), hukuk ve yatırım danışmanlığı, eğitim danışmanlığı ve gemicilik alanlarında faaliyet göstermektedir.

Türkiye Malta’da Almanya’dan sonra ikinci büyük yatırımcı konumundadır. 2002-2021 yılları arasında ülkemizden Malta’ya doğrudan yatırım miktarı (DYM) 1 milyar 862 milyon, Malta’dan ülkemize DYM 141 milyon Dolar düzeyindedir.

Karşılıklı ticaret hacmimiz 2019’da 1 milyar Dolar seviyesini geçmiş (hacim: 1 milyar 27 milyon Dolar, ihracatımız: 955 milyon Dolar) ve böylece 2017 yılında dönemin Başbakanları tarafından koyulan ticaret hacmi hedefi tutturulmuştur. Pandemi nedeniyle 2020 yılında ticaret hacminde daralma yaşanarak Malta’ya ihracatımız 432,4 milyon Dolar, Malta’dan ithalatımız ise 107,1 milyon Dolar’a gerilemiş; 2021 yılında toparlayarak 850 milyon Dolara yaklaşmıştır. Malta’ya Ocak-Eylül 2022 ihracatımız 634,9 milyon Dolar, Malta’dan ithalatımız 72,3 milyon Dolar düzeyindedir.

Akbank, Garanti BBVA Bankası ve Türk sermayeli Credit Europe Malta’da kurumsal yatırım bankacılığı hizmeti vermektedir.

Türk Hava Yolları günde 2 ve haftada 14 sefer sayısıyla Malta’dan en çok güzergaha seyahat düzenleyen taşıyıcı, İstanbul Havalimanı Malta’yı dünyaya bağlayan önemli bir “hub” konumundadır. Salgın nedeniyle uygulanan kapanmadan sonra THY 1 Ağustos 2020 itibariyle İstanbul-Malta-İstanbul seferlerine yeniden başlamıştır. THY ile Malta'nın ulusal havayolu şirketi Air Malta arasında "codeshare" ve "SPA" anlaşmaları vardır.

Genel Merkezi Antalya’da olan Türk ortaklı Corendon Havayolları Avrupa’dan Malta bayraklı uçaklarla Türkiye, Yunanistan ve Mısır’a sefer yapmaktadır. Gözen Holding’in sahibi olduğu Freebird Havayolları ise Avrupa ayağını 2018 yılında Malta’da kurmuş olup, Malta’nın ticari uçuşlar yapan pilotlarına uçuş eğitimi vermekte ve ticari seferler düzenlemektedir.

Türk şirketleri ülkenin en önemli inşaat ve altyapı projelerini yürütmektedir. Ülkenin öne çıkan altyapı projelerinden Marsa Kavşağı Projesi Yıldırım Holding tarafından Ayhanlar şirketinin altyükleniciliğinde Kasım 2020’de tamamlanmış ve 15 Nisan 2021 tarihinde resmi açılışı yapılmıştır.

Sistem İnşaat Maltalı “J.Portelli Projects” şirketiyle kurduğu Excel-Sis konsorsiyumu ve Maltalı beton-asfalt şirketi “Polidano” şirketiyle kurduğu Polifort konsorsiyumları aracılığıyla 2019 yılından bu yana Malta’da iş yapmaktadır. Bu kapsamda Sistem İnşaat Malta ve Gozo’da 200’den fazla yolun yenileme işini yürütmektedir. Şirket kruvaziyer gemilerine Malta limanında bulundukları sırada ihtiyaçları olan enerjinin kıyıdan elektrik bağlantısıyla tedariki projesini almış olup, projenin ilk etap açılışı Aralık 2020’de yapılmıştır. Şirket Zaha Hadid tasarımlı Mercury Tower’ın dış cephe kaplama işini, Gozo’daki 18-19 milyon Avro meblağlı yüzme merkezi projesini yürütmektedir. Polifort konsorsiyumu olarak Malta Havaalanının hangar kısmını inşa etmişlerdir. Fortina Otel inşası işini de Sistem İnşaat tamamlamıştır.

Koray İnşaat lüks konut-AVM projesi olan Shoreline Projesi ihalesini almıştır.

Recube İnşaat Mellieha Lüks Villa Sitesinin inşası projesini tamamlamıştır.

Nuca (Ncore) inşaat firması C&F Building Contractor Limited şirketiyle imzaladığı sözleşme çerçevesinde Msida İlkokulu ve Malta Üniversitesine ek bina inşası projelerini üstlenmiştir.

Superlit Boru Malta Devletine ait Su Hizmetleri Şirketi'nin yürüttüğü Su Şebekesi Projesi'ne tedarik sağlamaktadır.

Otokar firması şimdiye kadar Malta’ya 300’den fazla şehir içi yolcu taşıma otobüsü tedarik etmiş olup, 50 otobüslük son teslimat Temmuz 2020’de gerçekleştirilmiştir.

Büyüklük bakımından Avrupa'da üçüncü olan Malta Serbest Limanı Konteynır Terminali'nin yüzde 50, Valetta Kruvaziyer Limanı'nın ise yüzde 55 hissesi Türk şirketlerine (sırasıyla Yıldırım Holding ve Global Holding) aittir.

Malta ile Türkiye arasında 2015 yılında imzalanmış Denizcilik İşbirliği Anlaşması mevcut olup, Türkiye'nin 312 büyük tonajlı gemisininMalta gemi siciline kaydı bulunmaktadır.

ETOK/JETCO I. Dönem Toplantısı 22 Mart 2018 tarihinde dönemin Ekonomi Bakanı Sayın Nihat Zeybekçi ile Malta Ekonomi, Yatırımlar ve Küçük İşletmeler Bakanı Christian Cardona’nın eşbaşkanlıklarında Valetta’da gerçekleştirilmiştir.

Ülkemiz ile Malta arasında 10 Ekim 2003 tarihinde imzalanan Yatırımların Karşılıklı Teşviki ve Korunması (YKTK) Anlaşması 6 Nisan 2004 tarihinden bu yana yürürlükte olup, 14 Temmuz 2011 tarihli Çifte Vergilendirmenin Önlenmesi ve Vergi Kaçakçılığına Engel Olma Anlaşması bulunmaktadır.

Türkiye Cumhuriyeti ile Malta Cumhuriyeti Arasında 23 Temmuz 1997 yılında imzalanan Turizm Alanında İşbirliği Anlaşmasının 5. Maddesi uyarınca Turizm Karma Komisyonu I. Dönem Toplantısı 18 Şubat 1999 tarihinde İstanbul'da düzenlenmiştir.

Türkiye-Malta İş Forumu’nun son toplantısı dönemin Malta Cumhurbaşkanı Coleiro Preca'nın, 23-24 Ocak 2019 tarihlerinde ülkemize gerçekleştirdiği devlet ziyareti vesilesiyle 23 Ocak’ta İstanbul’da düzenlenmiştir.

Enerji ve Su Yönetimi Bakanı Joe Mizzi 12-14 Kasım 2018, Ekonomi, Yatırımlar ve Küçük İşletmeler Bakanı Chris Cardona 22-24 Ocak 2019 ve Maliye Bakanı Clyde Caruana 21 Nisan 2021 tarihinde ülkemizi ziyaret ederek ikili ve üçlü (Türkiye-Malta-Libya) işbirliği fırsatlarını ele almışlardır.

2019 yılında ülkemize seyahat eden Maltalıların sayısı 8.739; 2020’de 3.258; 2021’de 7.163; Ocak-Eylül 2022 döneminde 12.533 olarak gerçekleşmiştir. 2019 yılında Malta’yı ziyaret eden Türk vatandaşlarının sayısı 13.392, 2020’de 3.124; 2021’de 4.085’tir.

Sağlık turizmi kapsamında ülkemize bilhassa plastik cerrahi, obezite cerrahisi ve saç ekimi için kaydadeğer Maltalı hasta akışı mevcuttur.